Mastwortel

Mastwortel

Niet alleen nieuwe zaken zijn “nieuw” in het museum.

Soms kom je erachter dat iets verkeerd in de documentatie is omschreven. Zo stond dit spitsvormig, verguld stuk houtsnijwerk omschreven als “kandelaar(?)”. Wat blijkt het is een “mastwortel”.

De mastwortel is 52 cm hoog en er zijn 16 ringen uitgesneden, de onderste ring is met 4 putti’s (“engeltjes”) versierd en de andere ringen met verschillende motieven.

Op de top is een (porceleinen) tulp aangebracht.

Voor zover u niet weet wat een mastwortel is:

De mastwortel staat op de top van de mast, boven het scheerhout waarmee de wimpel in de wind kan draaien. Gezamenlijk wordt dit een tuigje genoemd.

het is een versiering op de top van een scheepsmast, boven het “scheerhout” waardoor de wimpel in de wind kan draaien. Het geheel wordt een “tuigje” genoemd.

Naast versiering is de mastwortel nuttig om inwateren van de mast te voorkomen.

Voor meer fraaie mastwortels zie bijvoorbeeld de websites van het Amsterdams- en het Fries Scheepvaartmuseum.

Een bekend verhaal is dat toen admiraal Tromp de zoveelste zeeslag tegen de Engelsen had gewonnen hij naar huis voer met een bezem in de top van de mast. Hij gaf daarmee aan dat “de zee was schoongeveegd”.

Of de term “hemelboender” daar vandaan komt is niet duidelijk. Maar oude Zuiderzee-vissersschepen hadden, in plaats van een mastwortel, de top van de mast met een zwarte pluim versierd. Dat werd een hemelboender genoemd.